پلی(وینیل استات)، یا به اختصار PVAc، یکی از آن پلیمرهای پشت صحنه و بی سروصداست. جاهایی که این پلیمر به کار می رود، برخلاف پلی اتیلن یا پلی استایرن، کاملاً مشهود نیست. PVAc دوست دارد پنهان شود. اما در عین حال اگر می خواهید آنرا بیابید، خیلی جاها می توانید پیدایش کنید. اگر کسی سطوح را جستجو کند، این پلیمر را می یابد. یکی از محل های مخفی شدن PVAc، بین دو قطعه چوبی است که به هم چسبانده شده اند. PVAc برای ساخت انواع چسب چوب، و نیز سایر چسب ها به کار می رود. کاغذ و پارچه ها اغلب دارای پوشش هایی شامل PVAc و عناصر دیگری هستند که برای براق کردن آنها استفاده می شوند.
PVC یک پلیمر وینیلی است و از طریق پلیمریزاسیون وینیلی رادیکال آزاد از مونومر وینیل استات ساخته می شود.
یکی از جاهای مورد علاقه ی PVAc برای مخفی شدن، داخل قوطی های رنگ است. PVAc نقش لاتکس را در رنگ لاتکسی آکریلیک بر عهده دارد. حتماً می پرسید که این به چه معنی است؟ قبل از اینکه PVAc بتواند در قوطی رنگ پنهان شود، باید آن را با NaOH و متانول وارد واکنش کنیم؛
با انجام این واکنش تمام گروه های استات را حذف می کنیم و به پلیمر دیگری، یعنی پلی(وینیل‌الکل) دست می یابیم. اما برای استفاده در رنگ ها، نباید تمام گروه های استات حذف شوند. می توانیم این واکنش را کنترل کنیم، بنابراین هنگامی که هنوز حدود۲۰% از گروه های استات روی پلیمر باقی مانده اند، واکنش را متوقف می کنیم. آنچه به دست می آید، کوپلیمری از پلی(وینیل الکل) و پلی(وینیل‌استات) است، و به همین دلیل پلی(وینیل‌الکل-کو-وینیل‌استات) نامیده می شود. این ماده، یک کوپلیمر تصادفی است که شبیه به پلی(وینیل‌الکل) است، به جز این که گاهی واحد تکراری وینیل استات در زنجیر ظاهر می شود؛
02432464407-9
پلی‌یورتان‌ها بهترین پلیمرهای شناخته شده برای استفاده در ساخت فوم‌ها هستند. اگر شما اکنون روی یک صندلی راحتی نشسته باشید، بالش آن به احتمال زیاد از فوم پلی‌یورتان ساخته شده است. اما پلی‌یورتان‌ها چیزی بیش از یک فوم هستند.
خیلی بیشتر از یک فوم!
پلی‌یورتان‌ها به تنهایی، فراگیرترین خانواده از پلیمرهای موجود هستند. پلی‌یورتان‌ها می‌توانند الاستومر باشند و نیز می‌توانند به عنوان رنگ به کار روند. همچنین این مواد می‌توانند به صورت لیف یا چسب وجود داشته باشند. این خانواده از پلیمرها در همه جا دیده می‌شوند. اِسپاندکس، یک پلی‌یورتان عجیب و شگفت‌آور است.
پلی‌یورتان‌ها در زنجیر اصلی‌شان یک اتصال یورتانی دارند.
پلی یورتان ها از واکنش دی ایزوسیانات ها با دی الکل ها به دست می آیند.
پلی‌یورتان ها می‌توانند پیوندهای هیدروژنی خوبی برقرار کنند، بنابراین قادرند به خوبی بلورینه شوند. به همین دلیل این مواد اغلب برای ساختن کوپلیمرهای قطعه‌ای با پلیمرهای لاستیکی نرم به کار می‌روند. این کوپلیمرهای قطعه‌ای دارای خصوصیات ترموپلاستیک الاستومرها هستند.
اِسپاندِکس
یک الاستومر ترموپلاستیک منحصر به فرد از خانواده پلی‌یورتان اسپاندکس است، که شرکت دوپونت آن را تحت نام تجاری لیکرا به فروش می‌رساند. این ماده در زنجیر اصلی دارای هر دو اتصال اوره و یورتان است. خصوصیات ویژه اِسپاندِکس به دلیل وجود قسمت‌های سخت و نرم در واحدهای تکراری آن است. زنجیر پلیمری کوتاه پلی‌گلایکول که معمولاً حدود بیش از چهل واحد تکراری دارد، نرم و لاستیکی است. بقیه‌ی واحدهای تکراری، همانطور که می‌دانید، با وجود اتصالات یورتان، اتصالات اوره، و گروه‌های آروماتیک، شدیداً صلب و سخت هستند. این بخش آن قدر سفت است که بخش های سخت دیگر زنجیرهای مختلف با هم جمع شده و برای تشکیل لیف آرایش می‌یابند. قطعاً این الیاف معمولی نیستند، زیرا نواحی لیفی که توسط قطعه‌های سفت شکل یافته‌اند، به کمک قسمت‌های لاستیکی به هم وصل شده‌اند. حاصل کار، لیفی است که مانند الاستومر عمل می‌کند. این ویژگی به ما اجازه می‌دهد که برای لباس‌های ورزشی و نظیر آن، پارچه هایی بسازیم که کش می‌آیند.
02432464407-9
پلی تترافلوئورواتیلن بیشتر با نام تجاری تفلون شناخته می شود و از آن برای ساختن تابه های نچسب و هرچیز دیگری که لازم است لغزنده و نچسب باشد، استفاده می شود. PTFE برای مقاوم کردن فرش و پارچه در برابر رنگ پس دادن نیز استفاده می شود. به علاوه این پلیمر در کابردهای پزشکی نیز بسیار مفید است. از آنجا که بدن انسان به ندرت آن را دفع می کند، می توانیم آن را در ساخت اعضای مصنوعی بدن مورد استفاده قرار دهیم.
پلی تترافلوئورواتیلن یا PTFE از زنجیر اصلی کربن تشکیل شده که به هر کربن آن، دو اتم فلوئور متصل است.
PTFE یک پلیمر وینیلی است و ساختار آن، برخلاف رفتارش، شبیه پلی اتیلن است. پلی تترافلوئورواتیلن از مونومر تترافلوئورواتیلن و از طریق پلیمریزاسیون وینیلی رادیکال آزاد ساخته می شود.
فلوئور یک عنصر بسیار عجیب است. وقتی که بخشی از یک مولکول باشد، دوست ندارد اطراف مولکول های دیگر هم نوع و یا حتی اتم های فلوئور مولکول های دیگر باشد. انواع دیگر مولکول ها را حتی از این هم کمتر دوست دارد. بنابراین یک مولکول ، که پر از اتم های فلوئور است، دوست دارد تا آنجا که ممکن است از مولکول های دیگر دور باشد. به همین دلیل مولکول های سطح یک قطعه از مولکول های هر چیزی را که سعی کند به آنها نزدیک شود، دفع می کنند. در نتیجه هیچ چیز به نمی چسبد.
و به دلیل نچسب بودن این ماده شما می‌توانید غذا را بدون روغن یا کره سرخ کنید و این یعنی چربی و کلسترول کمتر، برای داشتن یک قلب سالم‌تر.
02432464407-9
پلی‌استایرن یک پلاستیک سخت و ارزان قیمت است، و احتمالاً در زندگی روزمره فقط پلی‌اتیلن است که پرمصرف‌تر از آن است. بدنه‌ی بیرونی رایانه‌ای که با آن کار می‌کنید، احتمالاً از جنس پلی‌استایرن است. هواپیماها و اتومبیل‌های اسباب بازی، از پلی‌استایرن ساخته می‌شوند. شکل دیگر کاربرد پلی‌استایرن، در عایقکاری و بسته بندی با فوم است (عنوان تجاری استایروفوم یکی از انواع فوم‌های پلی استایرن است). لیوان‌های پلاستیکی شفاف از پلی‌استایرن ساخته می‌شوند. در اتومبیل نیز قطعات بسیاری وجود دارند که از این پلیمر ساخته شده‌اند، مانند دکمه‌های رادیو. پلی‌استایرن همچنین در اسباب بازی‌ها و بدنه‌ی لوازمی مانند سشوارها، رایانه‌ها، و وسایل آشپزخانه به کار می‌رود.
پلی‌استایرن یک پلیمر وینیلی است. از نظر ساختاری، این پلیمر از یک زنجیری هیدروکربنی بلند تشکیل شده است که گروه‌های فنیل به صورت یک در میان، به اتم‌های کربن آن متصل شده‌اند. پلی‌استایرن از طریق پلیمریزاسیون وینیلی رادیکال آزاد ، از مونومر استایرن تهیه می‌شود.
همچنین پلی‌استایرن جزیی از نوعی لاستیک سخت به نام پلی(استایرن-بوتادی‌ان-استایرن)، یا لاستیک SBS است. لاستیک SBS یک ترموپلاستیک الاستومر است.
پلی‌استایرن در آینده
نوع جدیدی از پلی استایرن وجود دارد که پلی‌استایرن سیندیوتاکتیک نامیده می‌شود. تفاوت آن در این است که گروه‌های فنیل به صورت یک در میان در طرفین زنجیر اصلی پلیمر قرار گرفته‌اند. درحالی که در پلی‌استایرن اتاکتیک یا معمولی این گروه‌ها هیچ نظم خاصی ندارد.
در عین حال، این پلیمر بسیار گران‌تر است.
پلی‌استایرن سیندیوتاکتیک به روش پلیمریزاسیون کاتالیزوری متالوسن تولید می‌شود.
آن را بردارید، و محکم به آن ضربه بزنید!
اما هنوز با همان پلی‌استایرن اتاکتیک کارهای جالب توجهی می‌توان انجام داد.
چه اتفاقی می‌افتد اگر به مقداری مونومر استایرن که می‌خواهیم آن را به صورت رادیکال آزاد پلیمریزه کنیم، مقداری لاستیک پلی‌بوتادی‌ان بیافزاییم؟ با نگاهی به پلی‌بوتادی‌ان متوجه می‌شوید که این پلیمر پیوندهای دوگانه‌ای دارد که می‌تواند پلیمریزه گردد. بنابراین آنچه که رخ می‌دهد، کوپلیمریزاسیون پلی‌بوتادی‌ان با پلی‌استایرن است، تا به نوعی از کوپلیمر، به نام کوپلیمر پیوندی دست یابیم. در این کوپلیمر، یک سری زنجیرهای پلیمری متفاوت با زنجیر اصلی داریم که به سمت بیرون زنجیر اصلی رشد کرده‌اند. در نمونه‌ی مورد نظر ما، پلیمر، زنجیرهای پلی‌استایرنی است که زنجیرهایی از پلی‌بوتادی‌ان از آن خارج شده‌اند.
این زنجیرهای لاستیکی که از زنجیر اصلی آویزان شده اند، کارهای خوبی برای پلی استایرن انجام می دهند. هموپلیمرهای پلی استایرن و پلی بوتادی ان با هم مخلوط نمی شوند؛ بنابراین شاخه های پلی بوتادی ان سعی می‌کنند تا حد امکان، جدایی فازی ایجاد کنند و قطره های کوچکی به وجود آورند، مانند آنچه در شکل زیر می بینید. اما این قطره های کوچک در هر صورت به فاز پلی استایرن گره خورده اند. از این رو بر روی این فاز تأثیر می گذارند. هنگامی که با چیزی به پلیمر ضربه ای وارد می‌شود، کرات پلی بوتادی ان انرژی را جذب می کنند و به پلیمر، نوعی جهندگی می دهند که پلی استایرن عادی فاقد آن است. این امر، سبب می شود تا این پلیمر از پلی استایرن عادی قوی تر و محکم تر شود و توانایی تحمل ضربات سخت تر را، بدون آنکه بشکند، به آن می بخشد. این ماده پلی استایرن ضربه پذیر، یا به اختصار HIPS نامیده می شود.
همه ی زنجیرها در HIPS به این صورت شاخه دار نیستند. زنجیرهای بسیاری از پلی استایرن عادی و پلی بوتادی ان معمولی نیز موجودند که در مخلوط حضور دارند. این امر، HIPS را تبدیل به ماده ای می‌کند که ما آن را یک مخلوط امتزاج ناپذیر پلی استایرن و پلی بوتادی ان می نامیم. اما این مولکول های پیوند خورده ی پلی استایرن- پلی بوتادی ان هستند که از طریق پیوند دادن دو فاز (یعنی فاز پلی استایرن و فاز پلی بوتادی ان) باعث کارکرد کل سیستم می شوند.
HIPS را می توان با پلیمری به نام پلی(فنیلن اکساید)، یا PPO آلیاژ نمود. این آلیاژ HIPS و PPO توسط شرکت جنرال الکتریک ساخته می شود و با نام تجاری نوریل، به فروش می رسد.
02432464407-9
پلی پروپیلن یکی از پلیمرهای فراگیری است که در زندگی ما وجود دارد. این پلیمر دو کاربرد اصلی دارد؛ یکی به عنوان پلاستیک و دیگری به عنوان لیف. به عنوان یک پلاستیک از آن برای ساختن لوازمی مانند ظروف غذای قابل شستشو در ماشین ظرفشویی استفاده می شود، زیرا تا دمای C° ۱۶۰(F° ۳۲۰) ذوب نمی شود. پلی اتیلن که از پلی پروپیلن متداول تر است، در C° ۱۰۰ نرم خواهد شد، یعنی ظروف پلی اتیلنی در ماشین ظرفشویی تاب بر می دارند. به عنوان لیف، پلی پروپیلن برای تولید کفپوش های داخل و خارج خانه استفاده می‌شود، مانند آنچه در اطراف استخرهای شنا و زمین های گلف مینیاتوری ملاحظه می کنید. کاربری آن در ساخت کفپوش برای محیط های خارجی بسیار مطلوب است، زیرا تولید کردن پلی پروپیلن رنگی آسان است. همچنین پلی پروپیلن مانند نایلون آب را جذب نمی کند.
پلی‌پروپیلن از نظر ساختاری یک پلیمر وینیلی است و به پلی‌اتیلن شبیه است، با این تفاوت که به طور یک در میان، بر روی اتم کربن زنجیر اصلی آن یک گروه متیل وجود دارد. پلی‌پروپیلن را می‌توان از مونومر پروپیلن، و با استفاده از روش پلیمریزاسیون زیگلر-ناتا و یا پلیمریزاسیون کاتالیزوری متالوسن، تهیه نمود.
می خواهید بیشتر بدانید؟
تحقیقات به سمت استفاده از پلیمریزاسیون کاتالیزوری متالوسن، برای سنتز پلی‌پروپیلن، سوق پیدا کرده است. پلیمریزاسیون کاتالیزوری متالوسن می‌تواند کارهای بسیار شگفت‌انگیزی روی پلی‌پروپیلن انجام دهد. پلی‌پروپیلن می‌تواند با تاکتی‌سیته‌های متفاوتی تولید شود. پلی‌پروپیلن مصرفی اکثراً ایزوتاکتیک است، یعنی همه‌ی گروه‌های متیل در یک طرف زنجیر قرار دارند.
02432464407-9