پلی(فنیلن اکسید) یا PPO، یکی از آن پلیمرهای پرکاربردی است که آنها را گرمانرم های مهندسی می نامیم. نقطه ی قوت آنها مقاومت زیادشان در برابر دمای بالاست. PPO دمای انتقال شیشهای بسیار بالایی دارد، نزدیک C° ۲۱۰. البته این مقاومت حرارتی بالا، مابه ازایی هم دارد. اغلب پلیمرها در دمای بالا در یک حالت شبه مایع فرآیند می شوند، ولی اگر پلیمر در یک دمای مناسب به حالت شبه مایع درنیاید، نمی توانید آن را فرآیند کنید. به همین دلیل PPO اغلب با پلیاستایرن ضربه پذیر (به اختصار HIPS ) به صورت آلیاژ در می آید. آلیاژ کردن PPO با HIPS فرآیند کردن آن را ساده تر می کند، به علاوه مقداری حالت ارتجاعی نیز به آن می بخشد. PPO به این چقرمه سازی نیاز دارد، زیرا این ماده به تنهایی در برخی موقعیت ها می تواند شکننده باشد. جنرال الکتریک آلیاژهای PPO/HIPS را تولید نموده و آنها را تحت نام نوریل می فروشد.
از نظر ساختاری PPO از حلقه های فنیلن که به وسیله اتصالات اتری در موقعیت های ۱و۴ یا پارا، به هم وصل شده اند، تشکیل شده است.
این پلیمر در واقع باید پلی(۲و۶-دیمتیلفنیلناکسید) نامیده شود، اما آن را پلی(فنیلن اکسید) می نامیم.
02432464407-9
پلی(متیل متاکریلات) یا PMMA یک پلاستیک شفاف است که به عنوان جایگزینی نشکن برای شیشه استفاده میشود. موانعی که در زمین هاکی از برخورد توپ هاکی به تماشاچیان جلوگیری می کند، از PMMA ساخته شده است. شرکت شیمیایی Rohm and Haas پنجره هایی از این جنس میسازد و آنها را پلِکسی گلَس مینامد. شرکت Ineos Acrylics نیز این مواد را میسازد و اسم آنها را Lucite گذاشته است. لوسایت در ساختن سطوح وان های داغ، ظرفشویی ها، وان های یک تکه و وسایل حمام به کار می رود.
PMMA وقتی برای ساخت پنجره استفاده می شود، مزیت دیگری هم نسبت به شیشه دارد. PMMA از شیشه شفاف تر است. وقتی پنجره های شیشه ای خیلی ضخیم ساخته می شوند، دیدن از پشت آن سخت می شود. ولی پنجره های ساخته شده از PMMA ، را به ماده ای مناسب برای ساخت آکواریوم های بزرگ تبدیل میکند، زیرا دیواره ی آنها باید آنقدر ضخیم باشد که بتواند فشار بالای چند میلیون لیتر آب را تحمل کند. در واقع، بزرگ ترین شیشه یکپارچه ی جهان، مربوط به شیشه ای در آکواریوم Monterry Bay کالیفرنیا است که از یک قطعه ی بزرگ PMMA ساخته شده و ۱۶ متر طول، ۵/۵ متر ارتفاع، ۳۳ سانتی متر ضخامت دارد.
02432464407-9
بسیاری از چیزهای شگفتانگیز از پلیکتونها ساخته میشوند. همان طور که میدانید این پلیمرها به قدری جدید هستند که هنوز چیزهای زیادی از آنها ساخته نشده است. اما پلیکتونها، پلاستیک هستند، مشتریهای زیادی هم دارند و تصور میشود که زمان زیادی نخواهد گذشت که وسایل زیادی از آنها ساخته شود.
پس چه چیز خیلی مهمی درباره ی پلیکتون ها وجود دارد؟ یک پلیکتون مسلماً یک پلیمر است با گروه کتون در زنجیر اصلی.
پلیکتونها خاصیت جالب توجهی هم دارند. آنها در هیچ چیزی حل نمیشوند. برای حل کردن آن باید از چیزی بسیار غیر عادی مانند هگزافلوئوروایزوپروپانول استفاده کنید. این ویژگی زمانی کاربرد دارد که شما بخواهید از این ماده برای ساخت قطعات اتومبیل استفاده کنید. مسلماً قطعات اتومبیلی که وقتی شما بنزین روی آن بریزید، در آن حل شوند به درد نمیخورند. اما با بودن پلیکتونها چنین مشکلی وجود نخواهد داشت.
همهی این ویژگیها بسیار مناسب است. ولی واقعاً، اهمیت پلیکتونها در چیست؟ تعداد زیادی پلاستیک پرکاربرد در اطراف ما وجود دارد. مثل پلیاترسولفون ها، پلیفنیلن سولفایدها، پلیایمیدها که کاربردهای بسیار ویژهی آنها را قبلاً دیده ایم. پس چه چیز پلیکتونها را ویژه و متمایز میکند؟
اتیلن که همان مونومر پلیاتیلن میباشد، بسیار ارزان است. مونوکسیدکربن هم ارزان است. شما هر بار که چوب یا یک شمع یا هر چیز حاوی کربن را میسوزانید، مونوکسیدکربن تولید میکنید. واکنش هم بسیار ساده انجام میشود. در حالیکه بیشتر پلیمرهای با کارایی بالا به سختی تولید میشوند، چرا که باید از نظر شیمیایی بسیار دقیق باشند تا واکنشها انجام شود. مونومرهای ارزان و شیمی آسان، واکنش پلیکتونها را بسیار ارزان میکند، که در مجموع بسیار ارزانتر از پلاستیکهای با کارایی بالا تمام میشود. گاهی اوقات قیمت آنها حتی از یک دلار بر پوند هم کمتر میشود. این دلیلی است که ما گمان میکنیم در آینده وسایل زیادی از پلیکتونها ساخته خواهد شد.
02432464407-9
یکی از معروفترین پلیمرهای طبیعی، پلی ایزوپرن، یا لاستیک طبیعی است. اقوام مایایی و آزتکی (ساکنان باستانی مکزیک)، آن را از درخت هِوِآ به دست می آوردند و از آن برای ساخت چکمه های ضد آب استفاده می کردند. آنها همچنین این ماده را در ساخت توپ هایی به کار می بردند که از آنها برای یک بازی شبیه به بسکتبال استفاده می کردند. این پلیمر همان چیزی است که ما آن را الاستومر می نامیم؛ یعنی این ماده پس از کشیده شدن یا تغیر شکل، به شکل اولیه باز می گردد. معمولاً لاستیک طبیعی برای ایجاد اتصالات عرضی، تحت فرآیند قرار می گیرد تا به الاستومر بهتری تبدیل شود.
پلیایزوپرن، یک پلیمر دیاِنی است، یعنی پلیمری است که از مونومری حاوی دو پیوند دوگانهی کربن-کربن ساخته شده است. مانند اکثر پلیمرهای دیانی، این پلیمر نیز دارای یک پیوند دوگانهی کربن-کربن در زنجیر اصلی است. پلیایزوپرن را میتوان از شیرهی درخت هوآ استخراج نمود، اما میتوان از طریق پلیمریزاسیون زیگلر-ناتا نیز این ماده را تهیه نمود. این پلیمر، نمونهای نادر از یک پلیمر طبیعی است که ما میتوانیم آن را تقریباً به خوبی پلیمر به دست آمده از طبیعت، تولید کنیم.
02432464407-9
پلیایزوبوتیلن یک لاستیک مصنوعی، یا الاستومر است. این پلیمر استثنایی است، زیرا تنها لاستیکی است که در مقابل گاز، ناتراوا (غیر قابل نفوذ) عمل میکند. به عبارت دیگر تنها لاستیکی است که میتواند هوا را برای مدت زمان طولانی نگه دارد. احتمالاً متوجه شده اید که بادکنکها پس از چند روز خالی میشوند. دلیلش آن است که این بادکنکها از پلیایزوپرن ساخته شدهاند که در مقابل گاز، ناتراوا نیست. از آنجایی که پلیایزوبوتیلن هوا را نگه میدارد، برای ساخت موادی مانند آستر داخلی تایرها و آسترهای داخلی توپ بسکتبال به کار میرود.
پلیایزوبوتیلن، که گاهی لاستیک بیوتیل و گاهی هم PIB نامیده می شود، یک پلیمر وینیلی است. این ماده، از نظر ساختاری بسیار شبیه پلی اتیلن و پلی پروپیلن است، به جز این که کربن ها، به صورت یک در میان، دارای دو گروه متیل می باشند. این پلیمر از مونومر ایزوبوتیلن و از طریق پلیمریزاسیون وینیلی کاتیونی ساخته می شود.
پلیایزوبوتیلن، نخستین بار در ابتدای دهه ی ۱۹۴۰ به دست آمد. در آن زمان، پرمصرف ترین لاستیک، لاستیک طبیعی، یعنی پلی ایزوپرن بود. پلی ایزوپرن الاستومری عالی بود، و به راحتی از شیره ی درخت هِوِآ به دست می آمد. مزارع عظیمی در مالزی به وجود آمد که برای رفع نیاز جهانی به لاستیک، درخت هوآ می کاشتند. البته مشکل کوچکی وجود داشت؛ مالزی به دست ارتش امپراتوری ژاپن تصرف شده بود و می دانید که اتفاقاً درست در همان زمان، جنگ جهانی دوم، درگرفته بود و ژاپن هم یک طرف جنگ بود. در حالی که متفقین از لاستیک طبیعی محروم شده بودند، سریعاً دست به کار شدند و به PIB دست پیدا کردند. یقیناً این ماده موثر بوده است، چرا که متفقین برنده ی جنگ شدند.
در حقیقت، پلیایزوبوتیلن در طی جنگ اختراع نشد. این پلیمر، مدتی طولانی پیش از جنگ در آلمان و به دست شیمیدانان ساخته شده بود. ولی این ماده، تا پیش از کشف روشی برای شبکهای کردن آن توسط آمریکاییها، خیلی مفید نبود. کاری که آنها کردند، این بود که ایزوبوتیلن را با مقدار کمی، مثلاً یک درصد، ایزوپرن کوپلیمریزه کردند.
02432464407-9